тайлигаачдын нойрсох дуунд
бүүвэйлэгдэж өссөн залуу дүү нартаа
бүүвэйн дуу хүржигнэж
бор зүрхийгчин
эзэмдхэд
булиглах цусчин цэв хүйтэн болход л ч
чи сая л нэг анзаарана
салхигүй найгаан гандах
мододыг чи хараад гуниглах болно
салаа гэзгээ намируулан байдаг
хонгор охид чин мулзан болж
ирхэд ертөнцийн гоо сайханыг алсанаа чи ухаарна
иргэж очиж болдгүй хорвоо гэдгийг чи мэдрээд
ээлгүй л зүрхчин хаагдах болно
тэр үед даралтынчин хэмждэг багжчин чамд
туслахаасаа нэгэн т өнгөрсөн байх болнодөөө
энгээд л бүх зүйл дуусаж байгаа нь тэр хохино (харах өнцөг)

үхэлээ би хүлээж сууна
үүлсийн хэлбэрийг ажин сууна
лаа асааж ододыг ажина
лам хувраг шашин шүтлэгээс илүү
өнгөрсөн амьдралаа тэр хэсэгхэн зуур эрэгцүүлнэ
өргөстөй ариун бодлууд
ар биеийн минь нүх сүм бүхэнд шингэнэ
амьсгаа улам бүр давхцан
яс минь сарчигнан дуграна
ялдамхан инээдээр намайг авж явах хүн айсуй
сүүлийн энэ өдөрүүдэд үхлээ хүлээж сууж байга ч гэлээ
сэтгэл минь ийм их жаргалаар дүүрэн байсангүй
амнаасаа цоон хэдэн үг урсгаж хаа хамаагүй цацалж
хүн алж хүрээ талж явсан удаа цөөнгүй ч
амьдрал гэдгийн үнэ цэнгүй бологсод би
хийсэн болхоор тамд ч диваажинд ч би хэлэх үгтэй
хорвоогоос салхаа хүлээнэ энэ цаг маш удаан
өнгөрч байна дахин дахин амьдраад
дахин дахин төрсөн мэт уртаас урт
үрэгжилж байна энэ л надад юу юунаас илүү
хүнд там болж буй хэрэг бусдаар би жаргалтай байна
маргааш гэж нөгөөдөр ч гэж ирээдүй д ч тэр би санаа үл зовно
мандах нарыг бас сарыг ажим нам гүм нойрсох юм нь

амьдарч мэдэр ч байгаадаа л баяр л

 амьдарч мэдэр ч байгаадаа л баяр л
эрх дураара амьсгалж байгаада л баяр л
эрхэм алдараа хүний доор оруулчалгүй
өстөн дайсан г өөртө таталгүй
хүнд хар буруу саналгүй
хөх тэнгэрийг ширтэж байгаадаа л баяр л
өдийгөөс өдий хүртэл өсгөж бойжуулсан эцэг эхдээ л баяр л
гоё сайхандана биш
өнгө үзэмжиндэнэ биш
наргиан цэнгээндэнэ биш
бүрэн эрхт монгол ард улсад байгдаа л баяр л
харь оронд гуйлагчлан амьдраагүйдээ л сэтгэл ханглуун ява
энэ монгол орон чинь эрх дураар чинь байлгаж
байгаад нь л баяр л  хөрст энэ алтан дэлхийд
хөх монголын үр болсондоо л баяр л

хажуудах анд нөхдөө хайрал
хамгаас илүүгээр чамайг хайрлаж байдаг гэр бүлээ л хайр л
будаг шунхийг өндөр өсгийг бишээ
гоё ганган машин хөлөгийг бишээ
харь орны алдартан г бишээ
хажуудах үнтэй бүхэнээ л хайр л
уруйдаж явхад чинь тэр хүмүүс л чамайг харна
өөр хэн ч биш 
адгийн новш болход чинь тэд л чамайг санан
халуун элгэндээ наана
өнөөдөрийн жаргал чинь дуусахгүй мэт санагдаж болноо
нэг л мэдхэд юу ч үгүй хоосорсон үедээ л чи зовлон гэдэгээ санах болно
царай зүс муутай гэж бүү гунихар
алаг хорвоод алтан нарыг харж байга чинь л хамгийн том аз
хорвоог харахгүй хүмүүсийн дэргэд чи хүсээд хүсээд олдхооргүй эрдэнэ
өөртө байга зүйлдээ бүү сэтгэлээр ундаа
өрөөл нэгэнд чиний голсон зүйл чинь эрдэнэ мэт санагддаг юмшүү
эгэлхэн энэ хорвоод бид хайраар л тутаж хайрлуулах гэж л ирсэн болхоор
бусдад битгий муу ханд магад чиний ирээдүй нь хань чинь байх ч юм билүү
өнөөдөрийн амьдралаасаа чи ирээдүйг бүтээх учиртай болхоор
маргааша битгий сүйтгэх юм хийгээрэй
хүсэл зорилогдоо хүрэхийн цагт бусдыг нэг удаа иргэж хараарай
тэдэнд гараа сунгаарай
энэ хорвоо дээр бид цөөхүүлээ болхоор
бие биенээ хайраар ургуулан тэтгээрэй
хүсэл мөрөөдөлийнхөн замыг нь зааж өгөөрөй
ганц л амьдрах хорвоо болхоор  хүсэлээрэй л амьдраарай
амжилтын оргилд хүрсэн бол даруу бай
чамаас өмнөх нь ч чамаас илүү зүйл хийсэн гэдгийг санаж ява
бас хүндэл  урсгал мөрөн шиг нэгэн хэмнэлээрэй яваарай
тэгсэн цагт хүрэх газартаа чи хүрэх болноо
даруу бай уужим бай  бүгдэд баярлаж явааарай
хүн бүгдийг хайр л хайраар бялхуулж яваарай
чамаас юу ч унахгүй шүүдээ

Харах өнцөг

өтгөн манан
анир чимээгүй
нам гүм
навчгүй мод
тэнгэрийн хаяаа
уужим сэтгэл
тайвшрал
ертөнцийн зах язгаар
хийсэн одох он цаг мөч
өтгөн шигүү ой
бүгд навчгүй
нүцгэн модод
манан татаад л
тэнд чи цор ганцаар
нам гүм
сэтгэлийн тайван амаглан дунд
хорвоо ертөнцийн
анир чимээгүйг мэдрээд л ...

энэ бие минь амьгүй болихын цагт
үнсээр минь та нар шавар байшын зуурч түүндээ амьдрана
энэ зүрх минь цохиолохоо болихын цагт
тоост ертөнцөд зүрхний минь ширхэг бүрээр
газар дэлхийд цэцгэс модод ургна
цаг зогсохын цагт амьдрах утгагүй болох биз
араг ясаа үүрээд хорвоо ертөнцийн үй түмэн
гараг огторгуйд та нар амь зуухыг чинь би
харнаа харнаа авсанд байх бие минь
тэр үед дахин нэг сэрдхийлнээ
аюгүй бол хүүр болсон биений минь
үнсээр хийсэн орчлонд та нар амьдрах ч юм билүү
ай даа алаг хорвоод төрсөн минь ч учиртай
алд бие минь үнс болхоно ч учиртай . х.г

untdaa unt hvv mine
alag hoorhon vr mine amaglan noirsdoo
untaj baihdaa chi mine ymar vzegslen togs ym be
ene goo saihan vvrd baih uchiras eej n chamaig
honooj baigana ter shvvdee vr mine chi ertuntsiin hmgiin vzegslen togs
amitan bolhoor vvrd iim bailgahiin tuld eej n chamaig tsetsegt nugiin hondiid
alag hoorhon bylzuuhainuudtai hamt vvrd togluulhar yvuulj baigana ter
alsiin ter negen ododiin toosontsor bolod chi
az jargaliig medreerei vr mine
untdaa unt vr mine amaglan taivan noirs
ertunts chamd ter ayaara ataarhan baih bolno
svvlchiin amisgalaa chi solongotoi vdesh ogson gj bodooroi
eejin togs togoldiir orgild vree avaachin baina
untdaa unt vr mine

ам амаа жимий
ам амандаа янжуур зуу
амьсгалаа 70 хэм хазаалга
ухаан санаагаа балартуулан
урсах энэ амьдралаас
түрч болов амас хийе
түлэнхий бодлоо
бага ч болов гээж хаяаад
бүүвээн дуу аялан найган бүжие
алив анд минь урдах хундагаа тулаг
авсандаа орох хүртлээ
сайтар нэг найргаж авий
мөнх бус орчлон болхоор
мөхөлдөнө гашуудан хундаг тугалж ууя хахаха

бороонд уйлах гэж биш
норох гэж биш
хүсэх гэж биш
бороонд гуниглах гэж биш
бороон доор удаан зогсох гэж биш
бороог харж баахан инээх гэж биш
бороотой хамт уусан нэгдэх гэж
бороотой хамт энэ бүх мэдрэмжүүдийг мэдрэх гэж
би бороо чамайг хүлээдэг юм түүнээс биш чи надад хэрэггүй
огтоос хэрэггүй .

цаг хугцаа амас хийх зуур би нэгийг бодлоо
магадгүй та цаг хугцаа зогсдогүй гэж бодож байна уу
тийм биш юмаа надийн хувьд бол тэр хүссэн үед минь зогсдог орон зай юм
энэ хүү бичсэн зүйлсийг юм хориож үгүйсгэж яаасан ч болно
газар доор биш тэнгэр дээр биеээрэ биш сэтгэлээрээ байх үеийг минь
орон зайгаас тасралт гэнэ
огторгуйн ёроолд одон гараг сүүмхэн тэр
тэрхүү орон зай дотор орон зайж өөрө байхгүй
мэдрэл мэлэн хойлог тийм гараг бүх хүмүүс
бүгд дүлий гэвч уянгалаг сайхан хөгжим эгшиглэнэ
сэтгэл дотроно тэрнэ байдаг юмчин мянга атаархах нэгэн нь
хөөрхийлөлтөй болж үлддэг байхгүй юудааа
тэгээээээээд саарал өдөр бүхэн шувууд өнгө өнгөөрөө дүүлэлдэн нисдэг байхгүй юу
гэвч тэрийг надаас өөр хэнч олж харахгүй хардагсан бол яг л
над шиг элий балайгаараа дуулах байсан сан
гэхдээ хамаагүй би ямар байх
гэвч бусдад тэрнэ хамаатай энэ орон зай г лалар гэдгийн
тэгээд тэндээс баахан дүр бүтээсэн өөрийнхөө биш
өрөөлийн дүрийг бүтээгсэд олон долоо юм хуцдын
тэрийг бас лалар гэдгийн минй ертөнцөд
тэгээд л би энд биш өөөр газар удаанаар
ганцааар төрлөх нутаг болох тэнгэрийн хаяааг ододыг аждаг юм
модны үндэс бүрээс нь тэгээд хэлж мэдэхгүймаа үнхэр тансаг үнэр
үнэртэж удаанаар хэвтдэг юм яг нөгөө борооны дараах чигний үнэр шиг л
үй түмэн бодлоор хучуулсан тархинууд
үй түмэн эрээн мяраан өнгөнүүд бүгдийн
цагаан биш хар цаасандээр сараачаад сараачад хаяхсан
хаясан биш угаасаа хаяна .

хөл нүцгэн цемтэн дээр алхана
хөрсөн дээр цэцэг ургуулнаа
ховрох бодлыг нэгэн шугманд оруулнаа
хааша ч гарах газаргүй болтол нь
хашаж орхино
халаасандаа 10 т 20 тын мөнгөөр дүүргэнэ
хаа таарсан газараа тамхи багуулж суунаглана
хамрандах нусаа ч арчиж чадхааргүй болтолоо
халуу оригуулах сарахдыг
угаж мэт хөхнөө
хааа таарсан газараа очиж
сариж би тоглоно
эрээ цээргүй гэж олон түмэн шоолход
эвхэрж унтлаа инээнээ
энэ хорвоо чинь өөрө
эмэгнэлт инээдмийн жүжиг шүү дээ
элэглэж тэнд инээхгүй нь бол
энэ амьдрал байгаад яахав ээ
үнэндээ бид чинь
томоос том онигоотой нойлын цааснууд шүүдээ
би чи гэж ялгахгүй л бид
эмэгнэлт энэ жүжгийн дүрсүүд шүү дээ
өөө хөөрхий энд байсан ялаа нисээд алга болох нь
энэ үү дээ
энгээд л амьдрал чинь дуусаж байга гэж үү дээ
ялаа батган өт хорхой ч гэсэн амьдрахын тулд
энэ жүжигт өөрийн эрхгүй хөл тавилаа гэж үү дээ
тэгээд тэд хүмүүн бид шиг
тамд эсвэл диваажинд очидог юм болов уу
тэднийг үхэхэд тэгээд эрлэг илч ирдэг юм болов ууу
заза олон долоо амьдралын
суваг бүрийг бодох сонирхол ч алга ....... Х.г

урагдсан цамц нойлын өрөө
орны бүтээлэг нөмрөнө хөшиг хаагдхад
хүүхэлдэйн жүжиг тавигдана
уйлж бүй нулимсын арчигдсан дүрийг
санаандагүй салхи хэлнэ
дуралсан хосын өр зүрх нь эмтэрч
бутарж хагарсан шилний хилтэрхий
цонхоор гийнэ орь залуухан
бүсгүй нь урт үсээр солонго татаад
балар эртний сүгийг бүтээнэ
дүрслэгдсэн ертөнцийг
эрээн мяраан болгоод
таван толгойт хүмүүсийг
зурна дүрээ мэдэхгүй
хүмүүс тэндээс шинэ дүрсийг олж
цааш алхан амьдрана

нар хэзээ жаргах болоо
наргүй ододоор хучуулсан тэнгэрийг харж
салхины өөдөс сөрж
хүрэшгүй оргилын өөд тэмүүлэн гарчаад
хамаг сэтгэлээ онгойтол зөвхөн ганцхан
хорвоо ертөнц чамд сонсогдхоор орилмоор байна
яг тэр үед өнгө өнгийн солонгоор хүрээлүүлээд
туслах бороо бүхэн түмэн цэцгэсээр дээрэс асгархыг мэдэрмээр байна
хэнийч олохгүй далайн аялалд гараад
харанхуй далайн давалгаан мандалд ойх
сарыг бас хармаар байна
зүүд шиг мөртлөө бодит тэр л зүйлийг би
сэтгэлийн шувууны үүрэндээ үржүүлнэ
хэзээ нэгэн цагт тэр эрх чөлөөт тэнгэрт
холоос холд дүүлэн нисэх болно
харин тэр үед би өндөр оргилынхоо өөд нь
гарчхаад аз жаргалтайгаар мишээх болно .

.................Х.г

хэрээ инээж байхыг хоёр цэхэрээрээ үзнэ гэж
хэвтэрт ортлоо жокер шиг инээгээд л
шал худлаа азын суглаа
тамын тасалбар
авсан байсанаа хожим сүүлд үзнээ
хүүр хөрс болон үлдэнээ
хүний хүүрээрээ тэд дөрвөлжин хана босгон амьдранаа
хүйтэн хөнжилдөө дугжирж байхад чинь
хүүрээ нэхсэн сүнс минь айлчиланаа вхахахахахахааххаахахахаахахха
хааххаахахахаххаахахахаххаахха

аххааххаах

хаха инээд энгээд дууслаа
үргэлжилийн чи бич ....
Х.г

minii medeh ter l boroo ungursun havariin
zoolon vleeh salhiar damjigdan irsen gdgiig bi sandag
ghdee tiimch sain bishldee gants sanaj baiga zvil n
tseejiig mine nevt svlbeh ter boroonii zoolhon
chiignii vner baisan san odoo boltol ter boroo
bieiin mine ed es bvhenii haa negentee bytshan tsetsgesiin
hondiig tarin urguulan baigaag bi havar bolgon mederdeg
tgd bvhen zunii tursh aigam haluund tvvniig uslaj mon ganduulahguin tuld
tvvnd bi ooriin bieeer svvder bolon zogsdog
ter tsetseg bid 2r ter zunii heden sar hamtdaa
horvoo ertuntsiig gereltvvlsen ter nadad ineediig beleglej
harin neg l odor gunigiig namairiig navchiig
salhitai hamt vldeeged butssan ter l ved hmgiin svvlchiin boroo
tengerees bish zvrhen dotoroos ursaj baisan ter boroo chinii irsen shig
tiim jargaltai baigaaguildee harin namari shig l jindvvhen boroo baisan
harin odoo bi havar bolgonii ehend chimeeguihen tsetseg tarisan
boroog modon sandal deere hvleen suudag boljdee
ter sandal jil ireh tusam navch shig sharlaj gandsaar l
ghdee hezee negen odor ter nogooron delgerne gj bi naidaj bna

зүүд мэт мөрөөдөл дунд
далавч ургуулан алтан шаргал ододын
дундуур дүүлэн нисмээр
эргэн тойрон бүхэнд минь
нэг л зүйл харагдана
хорвоо дэлхийн хүмүүүн бүгдийн
хязгааргүй тэмүүлэл нь
олон мянган ододтой хамт
ертөнцийн мандал дунд
тодоос тод гялалзан
харагдана тэр дундуур би
нүдээ аниан салхиний аясыг
мэдэр ч юун д баригдамгүй тийм л эрх чөлөөн дунд
умбана энэ бол чиний хүсэл мөрөөдөлийн зах хязгааргүй орон зай
гайхалтай энэ хорвоог чи ганц л хором түр саатан нэг хараарай
Х....Г

тэнгэрийн элч нар улаан нүүр рүү нь өшиглөж
тэдний гутал нэл цус болж зөөлхөн салхи гал мэт
чихэнд нь шуугьж байсаныг л санаж байна
үйл нь ирж амь нь дээсэн дөрөөн дээр даажигнаж байга
түүний хувь заяа хааша болох нь энэ ертөнцөд хэнд
падтай билээ ?
дуусаж буй өдөрийн жаргаж байга нар нь
айж шанлаж байгаа бүлтийсэн нүдийг хурцаар гялбуулна
тэрнэтэй хамт оосоргүй харанхуй нүх рүү тасран унана
биеээр нь туглаг цутгацан мэт санагдаж
улам бүр хүндэрч доошоогоо хааша ч зайлах боломжгүй
хоосон руу явсаар л

 

магадгүй амьдралдаас яг тэрхэн үед салж
ер бусын тэр нэг зүйлд хүрдэг байх
магадгүй би тэнгис далай дундын гайхалтай ертөнцийг олж хардаг байх
магадгүй би хязгааргүй уудам од эрхсийн дунд хөвөн нисдэг байх
магадгүй би далавчтай болоод нисдэг байх
магадгүй амьдрал гэдэг зүйлээс салж
эрх чөлөөны жинхэн амтыг л мэдэрдэг байх
магадгүй тэгээд бороо болон ертөнцийг баярлуулдаг байх
магадгүй зүрхэн дотороосоо мянга мянган
цэцгэсийг таридаг байх
магадгүй чи нададтай хамт яг одоо нисэж байга байх
магадгүй тэгээд хоёуул хамтдаа
адал явдал дундах үүлний ертөнцөөр
аялаж байга байх
магадгүй чи үүнийг яг одоо мэдэрч байга байх
яг л одоо нүдээ аниан зүрхэн дотрох
бяцхан хүнээ чи нээ
яг л одоо чи эрх чөлөөний амтыг мэдэр ч
яг л одоо чи үүлсийн дунд хөвөн нис
яг л  жаргалтай бяцхан жаал шиг
өдөр бүхэн инээмсэглэлээр хорвоо
ертөнцийг харах байх яг л одоонос
энэ бүх амьдрал гээч учирна үл ойлгохдох
тэр ертөнцөөс тасраж 
энэ бүх гунигт хайр г мартаж зах хязгааргүй уудам
ертөнцөөр яг л одоонос чи аялаж эхлэх байх  .

ертөнцөд маш олон төрлийн хүмүүс байдагаас
хамгийн гайхалтай хүмүүс бол зүрхэн доторхоо мэдэрч
түүнлүүлээ тэмүүлэж түүнийгаа дагаж чаддаг хүмүүс
тэд бүгд ертөнцийн гэрэл гэгээг өөрөөсөө цацруулан хорвоо
ертөнцийг гэрэлтүүлж байдаг билээ жинхэн аз жаргал яг хаанас
гардагийг тэд бүгд мэднэ мэдэрдэг мөн түүндээч тэд сэтгэл ханглуун
жаргалтай сайхан байдаг тэдний хажуунаас ертөнц өөрө би болж
хорвоо бүтээгдэж байдаг билээ
миний мэдэх тэр хүмүүс бол энэ орчлон хорвоогын нэгэн цул
түүнийг би бологсод
яг л дүүлэн нисэх тэнгэрийн шувууд шиг л
тэдэнд хүсэл мөрөөдөл байдаг тэр бүгдээрэй тэд
өндөрөөс өндөрлүү тэмүүлэн нисэлдэж
хүрэшгүй тэр оргилын өөд
хамаг хурдаара нилддэг
магадгүй хэзээ нэгэн өдөр
би ч бас тэнд хүрэх байх
тэдгээр хүмүүсийн жаргалыг мэдрэх байх гэж найдсаар л байна

Эртний герегийн гүн ухааны түүхэнд гурван Диогений нэр бичээстэй байдаг. Анаксагорын үеийн Аполлонийн Диоген гэж бий. Эртний философийн түүхийг нэн аятайхан бичиж үлдээсэн Лаэртийн Диоген гэж зохиолч бас байдаг. Харин энд танилцуулж буй Диогены тухайд олонхи хүмүүс том торхонд амьдарч, олны нүдэн дээр гар хангалга хийдэг, гаж нэгэн хэмээх домгоос илүү мэдлэггүй явдаг.

Синопын хэмээн Диоген бол нийтийн тооллын өмнөх IV зууны үеийн, 77 насалж 323 онд нас барсан хүн юм. Өөрийн багш Антисфенийг нас барсны дараа өөртэй нь үг солиод байхаар хүн хорвоод үлдээгүй санагдах болсноос тэрээр бусдыг үл хайхарч, орон гэргүй тэнүүчлэн хээр гадаа хоног төөрүүлэх болжээ. Алдарт торхны тухайд гэвэл, тэр нь яг торх биш, үр тарианы жижигхэн амбаар байсан болов уу гэсэн санаа ч бий.

Гадаад төрхийн хувьд бол өл халзан толгойтой, “байгалиас заяасан юуг ч өөрчилж болохгүй” хэмээн үздэг тул хэзээ ч хусч үзээгүй урт сахалтай нэгэн байж. Диоген олон салаа мөчир тулж тэрхүү мөчрийнхөө дээд салаануудад бага сага хогшлоо өлгөөд дүүжилчихсэн, байдгаараа бөгтийчихсөн явдаг байв.

Ямар ч хүнтэй муухай харьцдаг тэрээр хэнээс ч ичихгүй гар хангалга хийдэг, түүгээр ч үл барам хаашаа ч хамаагүй харж зогсоод морь харчихдаг байсан гэлцдэг. Нэг удаа Диоген хотын төв талбай дээр илтгэл тавьжээ. Олон хүн цуглаад түүний уран үгийг шимтэн сонсож байв. Гэтэл Диоген гэнэтхэн үгээ таслаад дороо суумагцаа олны нүдэн дээр өтгөн мөр үзсэн аж. Бишрэн сонсож байгсад дорхноо л түүний эргүү солиотойг гайхан тарж оджээ.

Диогенийг түүхий наймаалж идээд урвах тахал тусч нас барсан гэлцдэг нэг яриа байхад, “өөрөө амьсгалаа түгжиж хорвоог орхисон...” гэх өөр домог эх сурвалж ч бий.

Диоген этгээд үзлүүдээс сонирхуулахад

Македоны Александр Диогентой уулзаад:

-Би их хаан Александр байна гэсэнд цаадхи нь түүний өөдөөс хэнэг ч үгүй:

-Харин би бол Диоген нохой байна гэжээ. Нохой хэмээсний учир ньтүүний багш Антисфений сургуулийг “Цагаан нохой” гэдэг бөгөөд сурагчид нь өөрсдийгөө cynicos (ноход) гэдэг байсантай хобоотой. Манай сэхээтнүүдийн сайн мэдэх “цинизм”, “циник” гэсэн үгсийн үүсэл чухамхүү ичих эрээлэхээ мартсан мань Диогеноос үүдэлтэй.

Юутай ч, аугаа их байлдан дагуулагчид гүн ухаантан таалагдсан бололтой, Македоны Александр “Хэрэв зээ би хаан биш сэн бол, Диоген л баймаар байна” гэж хэлсэн нь тэмдэглэгджээ. Харин эзэн хаан гүн ухантны ямар ч хүсэлтийг биелүүлэхэд бэлэн байгаагаа хэлэхэд гөжүүд Диоген:

-Тэгвэл нар халхлаад байлгүй, надаас холдоод өгөөч. хэмээсэн гэдэг.

***

Мөн нэгэн удаа Диогенийг чулуун хөшөөнөөс гуйлга гуйж зогсоог харсан хүн юунд ингэж байгааг нь асуухад:

-Харамч зантай эвлэрч сурч байгаа юм хэмээсэн гэдэг.

***

Нэгэн баян эр тансаг ордондоо Диогенийг дагуулан авчраад энд тэнд шүлсээ хаяхгүй байхыг сануулжээ. Гүн ухаантан хахаж цацан ханиалгаснаа гэрийн эзний нүүр рүү нулимчихаад:

-Өөр шүлс хаячихаар газар нүдэнд харагдсангүй гэжээ.

***

Нэгэнтээ тэрээр алгаараа ус утган ууж байгаа жаалхгүүг харуут үүргэвчиндээ явсан аягыг гаргаж хөсөр шидээд:

-Энгийн амьдрахын ухааныг энэ жаал надаас илүү олсон байна хэмээн дуу алджээ.

***

-Хүн ер нь хэдийд өглөөний ундаа уух ёстой вэ, Диоген?

-Хэрэв чи баян бол хүссэн цагтаа, хэрэв ядуу бол аль болох боломжтой үедээ.

***

Хүмүүс яагаад эрэмдэг зэрэмдэг гуйлгачдад өглөг өгдөг мөртлөө гүн ухаантнуудад юу ч хялаалгадаггүй талаар асуусанд тэрээр

-Учир нь тэд хэзээ нэгэн цагт сохор доголон болчихож магадгүй, харин хэзээ ч ухаантай болохгүй гэдгээ мэдэж байхгүй юу гэжээ.

/Зенон/

Эпикурын үед Афинд философийн өөр нэгэн урсгал байсан бөгөөд чухамхүү тэр үеэс л хэн нэгнийг үзэмжээрээ дагах, таашаал сонирхлын эсрэг тэсрэг талууд ялгарах нь сонгодог ойлголт болжээ. Эпикурчуудын өрсөлдөгч урсгалыг "стоицизм" хэмээн томьёолдог байсан бөгөөд үндэслэгч Зенон юм.
     Ер нь бол Эртний Герегийн философид гурван Зенон бий. Таньд танилцуулж байгаа Зенон бол Стоикын Зенон юм. Тэр үеийн Киприйн есөн гол хотын нэг Китиумаас гаралтай, өөрөөр хэлбэл финик хүн байлаа. Тиймээс Китиумын Зенон ч гэнэ.
Түүний Афинд ирж, гүн ухаантан Кратетд шавь орсон түүх их сонин:
     Зенон хөлөг онгоцоор будаг тээвэрлэх ажил эрхэлдэг байтал хөлөг нь сүйрчээ. Ингээд ямар нэгэн ажлаар Афинд хүрч. Тэр үед Зенон 30 настай байв. Номын мухлагт ороод Ксенофан, Сократ нарын номыг уншуутаа гайхан дуу алдаж,
     -Ийм хүмүүсийг хаанаас олж болох вэ? гэжээ. Яг энэ үед мухлагийн хажуугаар Кратет өнгөрч явсан бөгөөд номын худалдагч түүн рүү заан:
     -Тэгвэл түүнийг дагаад яв даа гэжээ. Ийнхүү Зенон философийн замд шударсан гэдэг.
    Тэр тун царай муутай, гилжгий, хорчгор туранхай, хэт өндөр, хүрлэгэр бор арьстай, эв хавгүй бүдүүн хөлтэй, сул биетэй, өөрийнхөө гадаад байдлаас ихэд ичдэг байсан гэнэ. Ямагт уруу дорой царайлж явдаг, хүн цугласан газраас дөлдөг, тэр ч байтугай олон хүнд зориулсан урт сандалд суух боллоо л гэхэд нэг талдаа хүнгүй байхын тулд хамгийн захыг сонгодог байжээ.
     Зеноны хэлсэн үг бүр маш нарийн, уран ухаантай байлаа. Нэгэн шавь нь лимбийг хамаг хүчээрээ үлээж зогсохыг хараад:
     -Хүч чадалд сайн юм байдаг бус, сайн юманд л хүч чадал оршдог гэжээ. Дээр өгүүлсэн хөлөг онгоц живснийг сонсоод:
     -Аз гэдэг өөрөө биднийг философи руу түлхэж байгаа нь юун сайхан юм бэ! гэж хэлсэн гэдэг. Ингээд нөхөддөө зоруилан бяцхан боомтны булан худалдаж аваад, засч тохижуулан, тэндээ сургууль нээсэн нь стоицизмын эхлэл болжээ. Стоа буюу боомт гэсэн герег үгнээс гаралтай нэр томьёо л доо. Афинд гадныхныг шоовдорлодог ч Зенон Китиум хотоос ирснээ огт нуудаггүй байв. Түүний эзэмшил газрын багана дээр "Гүн ухаантан Зенон" гэсэн бичиг хадахад тэр "Китиумын" гэж заавал бичихийг шаардаж байжээ.
     Стоицизмын ертөнцийг үзэх үзлийг дараахь үндсэн хоёр чиглэлийн хүрээнд авч хэлэлцэх ёстойг тэр тодорхойлсон нь:
1. Бидний эрхшээлд байгаа юмс.
2. Бидний эрх мэдэлд үл харьяалагдах юмс.
     Стоицизмыг герегийн философийн урсгал гэмээргүй. Зеноны бүх залгамжлагч ромчууд байсан бөгөөд Македоны Александрын ширээг залгагч байлдан дагуулагчид ч өөрсдийгөө стоикууд хэмээдэг байсан юм. Тэдний гол шүтээн нь Сократ байжээ. Стоикуудын түрүү үеийн онолд Зеноны үгсээс өөр барим тавим зүйл цөөхөн. Харин уг урсгалын жинхэнэ мөн чанарыг энэ тооллын эхний Сенека, Эпиктет, Марк Аврелий нарын номууд илтгэнэ.
     Намтарчдынх нь бичсэнээр бол, Зенон яруу найрагт үнэн голоосоо дургүй байжээ. Хүн яруу найраг сонирхоод ирэхээрээ л бодтой мэдлэг олж авахаасаа өнгөрдөг гэдэгт хатуу итгэдэг байв.
     Зенон ч тэр, залгамжлагчид нь ч тэр хэн жинхэнэ ухаантан болох, хэн жинхэнэ сэтгэгч байсан тухай ядаж нэг ч удаа яриагүй нь сонин. Зеноны үзэл бодол ерөнхийдөө материалист шинжтэй байсан нь анзаарагддаг. Гэхдээ "Хатуу бодот" зүйлийг л жинхэнэ гэж үздэгийнх нь тоонд "Бурхан", "сэтгэл" зэрэг ойлголт ч багтаж байв.
     Түүний үхэл бас ер бусын байсан аж. Нэгэнтээ Зенон юманд бүдрээд газар уначихжээ. Үүнийг бурханы сануулга, тэнгэрийн дуудлага гэж үзээд шууд харьж, амьсгаагаа түгжин, амиа хороосон байна.

Зеноны үг, үзлээс

Философийг амьд амьтантай харьцуулах юм бол: яс мэдрэл нь логик, мах нь ёс зүй, сэтгэл нь физик юм. Эсвэл өндгөөр жишиж үзвэл: гадна хальс нь логик, цагаан уураг нь ёс зүй, голын шар нь физик болно.

Зеноноос нэг удаа асууж л дээ: -За, нэг сохор, тахир дутуу хүн байжээ гэж бодьё. Тэр хүнд өвчтэй, орох оронгүй, үр хүүхэдгүй, хоосон ядуу. Тэгээд дээр нь түүнийг эрүүдэн тамлаж байна гэж саная. Хөөрхий түүнийг чи хараад ямар хүн гэх вэ, Зенон? Зенон хариуд нь: -Жаргалтай л гэнэ дээ.   -Өө бүр жаргалтай гэх хэрэг үү? гэж лавшруултал Зенон: -Тэгэлгүй яахав, энд чинь яг л төсөөллийн дээд, мөрөөдлийн чанад дахь сайн сайхны доторхи шиг ямар ч ахих шат, гишгүүр алга байна шүү дээ. Ариун дээд цогцолсон туйлын сайн сайхны дотор л ертөнц ийм харьцуулшгүй, өөрчлөгдөшгүй, үргэлж нэг янзаараа байдаг.

Хүний сэтгэл найман хэсгээс бүрдэнэ. Таван мэдрэхүй: харах, сонсох, үнэрлэх, амтлах, хүрэлцэх. Зургаа дахь нь дуу хоолой, долоо дахь нь нөхөн сэргээх, найм дахь нь бусад бүх хэсгийг зохицуулан эгээ л наймалж тэмтрүүлээ хэрэглэдэг шиг удирдах хэсэг байна.

Байгалийн жам ёсоор амьдарна гэдэг сайн сайхны мөрийн хөтөлбөрөөр аж төрнө гэсэн үг.

Эрх чөлөө гэдэг бол ухаантан мэргэдийн л олж авдаг тэр нөхцөл юм. Бусад бүх хүнд эрх чөлөө хүртээлгүй.

Бардам зангаас илүү ёсон бус зүйл үгүй.

Ямар нэгэн шинжлэх ухааныг эзэмшихэд онцгойлон зайлсхиймээр зүйл бол өөрийнхөө санааг өндөрт тавих, харин онцгойлон чухалчилмаар зүйл бол цаг хугацаа.

Сайн зөвлөгөөг итгэж хүлээн авч байгаа нь л бусдаасаа мэргэн.

"Ихийг сонсож, бага ярь" хэмээн бидэнд хоёр чих, нэг ам заяасан.

анх энэ дууг сонсож амьд хөгжимлүү орж байла .

хүн амьдралдаа маш олон зүйлийн алдаа хийж
бас өөрийн мэдэлгүйгээр хэн нэгнийг үгүй хийж
бусдыг хамгийн үнтэй зүйл болох сэтгэлээр нь цаг тутамд
алж булшилж байдаг ч тэр амьдарсаар л байдаг
цаг тутамд би үхдэг зөрж өнгөрөх хүн бүр
үхэлд өртсөн харцаар хорвоог хархад нь л
би түүн шиг үхэлүүд хүн гэдэгээ мэдэрдэг
өдөр бүхэн л чихэнд минь худал зүйл сонсогддог болов ч
үнэн гэж итгэн өөрийгөө хууран явсаар л
цаг нь ирхээр үнэн зүйл ч гэсэн худал царайг
надад харуулдаг болхоор  би үхдэг
шөнө бүр хөнжил дотороо чимээгүй
тааз ширтэнэ гэв ч тэнд гэрэл алга
байсан ч хуурмаг гэрэл
гэхдээ замд минь үргэлж гэрэл байсаар л ирсэн
тэнд бас хэн нэгэн зогсож байсан
гэхдээ би сайн харж чадаагүй тэр цацарж байсан болхоор
түүнд хүрэхийг хүсэв ч дэндүү ойрхон болов ч
хүрж хэзээч чадаагүй
өдөр болгон үхдэг хүмүүс надаас гадна
маш олон бий тэр бүгд үнэний төлөө
замаа  зуран алхаж байгаа
би байхгүй ч тэд байна тэдний хойч үе байна
тэд байхгүй ч энэ зүйл хэзээч зогсохгүй үргэлжлэнэ
худал хуурмагыг эсэргүйцэх тэр гэрэлнүүд
байсаар л байх болно

үгийн сайн унш

хамуу мэт хүн
хамхуул мэт наалдана
шинэ бүхэнлүү наалдаж ховох сорно
хашааны цаанас цухуйна гэрэлт ирээдүй
хамаа алга халаасыг тэмтрэнэ
хажуугар зөрнө гэвч юу ч алга
хоосон кармаа
хажуу айлын байранд амьдрах сарын төлбөр
хумхийн тоос
худалч хуурмаг хамхуул
арчаага алдсан ялгадас мэт замаар
хэсүүчлэнэ тамхи зууна
шүдэнз зуран зам зуур
зогсолт үгүй эргэлт буцалт үгүй
алхална хажуугаар хамхуул зөрнө нисэж буй хамхуул
өндөөөөр маш өндөр тэр хамхуул
тэнгэр багтсан мэт орой дээр хамхуулууд амьдрана
от хорхой мэт ардууд доор нь  шавалдана
аргаа баран суултуур дээр уриа лоозон
сүхийн талбай нь урд суулдана
энэ нийгэмийн хамхуул

армигдон шиг ертөнцийг аврна
араатан шиг олны өмнө чармай шалдан
хорт утаанд ходоод цоорсон
элэг бөөр түүгээр цутгасан
розанов шиг сэтгэж
ризен нь хүнээр шүгэл хийж
хүн хог новш мэт амьдарч
хог новш мэт үхнэ гэдгийг ойлгож
энэ орчлонд би бүтээх гэж ирсэн биш
зүгээр л ямар байдгийг мэдэх гэж
үзэх гэж ирсэнийг ойлгож
ямар ч хүн өрөвдмөөр байдгийг тэр л үед
ойлгож  гажигтаж яваа нэгэн алиалагч
ганцаардал дунд гавлаа
цайртал суусан ч  мэлэн хойлогооро
аж төрхийн шашинд суралцаж
амьсгалаа өдөр бүхэн тооцолж
уушга хордуулна
энгэж хордуулж байхаар өдөр бүхэн
тамхиар хооллож байя гэж бодно
тайлийгач болсон биеийг өдөр болгон алдаршуулна
бас иргэн санан Тамхи баагна .

Тархианы нугалааааааааас
талаар нэг цацагдажэээ
таван өнгийн хадгаар нүдийн боож орхиод
тахилга өргөн ширээ нь дээр тавина
тамтаггүй амьдралын
там мэт үргэлжлэх зүүдийг
нүдгүй хорвоо харж баясана
нүгэлд хучигдсан бороо
асагрхад тас хар шөнө
дэргэд минь сэрнэ
дээш харан суухад
тамхины цог мэт
нар хурцаар гийнээээээээээ

Мастурбаци

Сармагчин бид хоёр л
Сааж чадна
Сайхан хүүхний зураг
Сармагчинд байхгүй ч
Гавал байна
Гар байна
Ганцаардал байна
Галзуу дур байна
Сармагчин бид хоёр л
Сааж чадна
Сармагчинд
Сармагчингийн
Сүрэг байв ч
Саах хэрэг гарна
Сармагчин бид хоёр л
Сааж чадна
Ганцаардахад
Гар байна
Гавал байна
Галзуу дур байна
Сармагчин бид хоёр л
Сааж чадна
Хүн сүрэг
Хажууд байв ч
Харин саах
Хэрэг гарна
Б.Галсансүх

траншааны таг онгойно дотроос нь би
хэдэн ясаа сажилж ирээд инээдээ бариаж ядаад
элэгээ эвхэртэл инээнэ
халтар царайнаас минь авах юм юу ч алга
урдана би хүн байсан яг л хүн
харин траншаан намайг хүн биш болгож
гэхдээ би одооч хүн байга байдлаас минь хүн гэж хэнч харахгүй нь
элэг  хошино инээдтэй жүжиг дэндүү инээдтэй
эвхэрсэн байдалыг минь өрөөл татанхай гэж зарим нь харж
өрөвдөнө үгүйдээ үнэндээ чи дэндүү инээдтэй санагдаж байна
хорвоогын хорин нэгэн ширхэг тоос гэдэг үг
ягаад ч юм чамд дэндүү их цохионо
хаха энэ бол миний нэр шил дэнүү ихэрхэн нэршил
галзууралыг минь эндээс тайл
тайлж мэдсэнийхээ дараагаар ертөнцийг чи хараан зүх
үргүй болсон эрийн сүлд дуулалыг чи сонс
элсэнд булагдсан ясаа чи чагна
амьдрал чамайг үхсэний чинь дараа байшин босгоно хүүрээр чинь
инээдтэй байга биз тэгдиймаа тэгдийн ххахаха
алиалагчин хэдэн мөрт үнэн мэт санагдаж байна уу тэгүүл битгий шааа
салтаагаара чи нэг хорвоог хараад үзээрэй дэндүү хялбархан санагдах вийдээ
хахаха инээдтэй шүү бүр дэндүү

дөнгө зүүж толгойг гавал орооно
дүүжлүүрийн гохцоо амь зогооно
солиорол сэтгэлийн гашуудал
савдагны салтаа шиг
савааж явах салга пиздаа
эрээн хорвоогын тоосонцор
зогсолтгүй үнэгүйдэлт
өнөөдөрийн төгсгөлийн үндэс
өршөөлт нийгэм намайг аврана
өвдөг дээрэй би хүлээцэн сууна
дэвтэрийн цагаан цаас бараг одоо дуусна
алиалагчын салбарт багхан байрыг эзлнэ
төгсгөлгүй нийгэмийн үлдэгдэл
өршөөгөөрөй та тасалбаара төлнүү
эс бөгөөс та алиалагчын үггүй жүжигийг үзэж чадахгүй
ажиглал тайзаны эхэрхэл нийгэм бай
хамаа алга төгс төгөлдөр өмхий самхайгаас урган гарах мэт
харагдана бодит зүйл хог новш мэт санагдана
үнэн зүйл худал мэт бодогдуулна
бүхэл зүйл эсрэгийн хуульнд орших мэт санагдуулна
арга барна амь зогоох хэдэн зоос
тамхи ч алга

алив хөгшөөн шүдэнз байна уу  .

Тожигоор сүүлэлдсэн амьдрал

аз таарвал ураг болж хүн төрнө үхнэ
таригчын саван дотор
тамхины утаа бохирдсон
жаргалын төгсгөлын замлал нь
абортны өрөө өрөөсгөл ойлголт
тэнцвэргүй тогтолцоо
олон зүйлийн гүн ухаан
анта хирст
тархины нуглаас бялдуучлалын
хаанчлал тожигоор дуусах орцны
хонгилдоон
орь дуу тавилтын үндэслэл
гажигталтын үр нөлөө эцэс төгсгөлгүй өсөлтын
цэг одоо байга байдал нь зэвсэгт дайчин
балны хушуу цагаан цаасан дээр сараачина
худалч гичийгийн сармай хойтоно
худагны амсар дээр тогтсон үрийн зулай
болдогүй бор боов босоо ороолон
гичий гэж дуудах эрхийг ам банзлана
олгоно тархиа толгойгооч мэдэхгүй өрөөл татанхай
байга байдал нь эмэгнэлт дүрийн эсэргүйцэл

Умайн дотроо даарахгүй ураг (Арга билэг PSYCHO Album 2010)

Би маргааш мэндэлчихсэн... харин умайндаа даарахгүй
Эцэс төгсгөлгүй гол хайрсан хүйтэн цасыг
Эрээд олдохгүй ах, эгч, амраг саданг
Энд тэндгүйх хачин хүмүүсийн хүрэмний хормойг
Энэ дотор хоргосон гашуун салхийг
Элээж хоргодохгүй цаг хугацаануудыг
Эвтэйхэн хуваагдах өлөн талхнуудыг
Эрхлэж үглээгvй сүүлчийн хайруудыг
Эгдүүцэн ундууцах хатуу архийг
Эмзэглэж туулахгүй өөгүй замуудыг
Эдэлж хэрэглэх оо, савангуудыг
Эндээс холгүй тэр тарган сарыг
Энэ шөнө л татагдах ёстой тамхинуудыг
Эвдэрч хэмхрэхгүй ширээ сандлуудыг
Эрж цөхөхгүй танил тасалбаруудыг
Энд зөвхөн байдаггүй гэх улаан тэнгэрийг
Элдэв толбоноос болж угаагдах цагаан хэрэглэлийг
Ээж надад маргааш авч өгнө ...
 Б.Галсансүх

ene odoo galzuugiin tasag bilvv sayhan bi sercheed
em zalgin suuj baih ym
anduursan bololtoi bi galzuu bish
arga baran orilovch hench vil sonsono
em uun suunga bi yu bodson bol
end bi yah gj yunii uchiraas irsen ym bol
chuhamdaa namaig yah gj end bailgad bnaa
chi ervvl saruul hvn mon bilv
esvel ene amidral chamaig iim bolgoj huvirgasan bilvv
amitan bvhnees ichej nuur buruulan zugtdag ch ym bilvv
esvel ugaasa l tiim baisanch ym uu
togloltiin veeer n garch bolohgui
nairuulagchin vg tolgoi tasdana
nar mandahgui harin sar garna ghde har
tiim bolhor amidral gdg jvjigiin talbar deer
nairuulagch gh burhaniii haraal idsen vgend
bi barigdan amidrah estoi ym gjvv
bi garj sheemer bna tgd tani ter heldeg
saihan amidraliig uuriinhuuru medermeer bna ( BOLIOJ VZ)
BOHIOR avgaildai mine
gadas zooj nvgel gj shono bosgo ( TIIM GJVV )
gadaa thed boroo shaagna
shalba norson ulaan dotuur huvtsas tsonh dagan
salhind hiislee
chinii martsan bas ireedvi endees engej ehllee
margaashin amidral abortini oroond